Rouwverwerking.info

Het Weekend van de Begraafplaatsen is een weekend elk jaar in de maand mei in Nederland. Het weekend is ontstaan uit het Europese initiatief Ontdek de Europese begraafplaatsen. Dit is een week van het promoten van begraafplaatsen als onderdeel van het Europese cultureel erfgoed. Begraafplaatsen zijn een fundamenteel onderdeel van de erfenis van de mensheid volgens de organisatie Association of Significant Cemeteries in Europe (ASCE). De ASCE is het Europese netwerk van openbare en particuliere organisaties die zorg dragen voor begraafplaatsen die van historisch of artistiek belang worden geacht. Het doel van de Week van de Begraafplaatsen is de culturele waarde van de plaatsen laten zien aan bezoekers.

Mooie of bijzondere begraafplaatsen in Europa die deelnemen aan het project laten meestal in de laatste week van de maand mei zien waarom een begraafplaats in cultureel opzicht mooi of bijzonder is. Dit kunnen uitgebreide programma’s, meestal zijn het wandelingen met een lokale gids om de unieke zerken en beelden te laten zien die de afgelopen honderden jaren zijn geplaatst of om graven te bezoeken van beroemde mensen de zijn overleden.

In Nederland is er op basis van dit Europese initiatief elk jaar het Weekend van de Begraafplaatsen, dit is meestal het laatste weekend van de maand mei. Deze Europese week of het Nederlandse weekend staan niet zozeer in het teken van herdenken van de overledenen maar wel in het denken aan de culturele waarde van een begraafplaats. Het is te vergelijken met een bezoek aan een cultureel werelderfgoed, het ontdekken waarom een monument belangrijk of waardevol is als ons erfgoed. Sommige begraafplaatsen in Europa zijn een werelderfgoed monument of een nationaal monument. In Nederland zijn er beschermde grafmonumenten zoals op de begraafplaats Orthen in Den Bosch en op de begraafplaats Zorgvlied in Amsterdam. Het cultureel erfgoed van begraafplaatsen wordt ook wel funerair erfgoed genoemd, er zit altijd een verhaal achter een grafmonument want ooit zijn er mensen begraven en hebben nabestaanden een monument opgericht. Begraafplaatsen fascineren vaak vanwege de historie, de monumenten, de stilte, bezinning, het is een plaats om na te denken over de dood en het leven.

De Week van de Begraafplaatsen heeft wel wat overeenkomsten met duister toerisme, ook wel donker toerisme of  thanatoerisme genoemd, maar bij duister toerisme gaat het meer om de doden dan om de culturele waarde van de begraafplaats, hoewel beide aspecten belangrijk zijn. Als voorbeelden van duister toerisme worden wel de vernietigingskampen zoals Auschwitz genoemd of de catacomben van Parijs. Het bezoeken van begraafplaatsen waar beroemdheden liggen is ook een vorm van duister toerisme zoals de begraafplaats Père Lachaise in Parijs, een beroemde begraafplaats met ruim drie miljoen bezoekers per jaar vanwege de vele beroemdheden die er zijn begraven.

Het Weekend van de Begraafplaatsen elk jaar in Nederland neigt naar een meer commerciële insteek omdat we in Nederland steeds vaker kiezen voor cremeren wordt het begraven in dit weekend vooral gepromoot en niet het culturele aspect. Het is interessant om ons af te vragen of het vaker kiezen voor een crematie een cultuuromslag is of slechts een financiële overweging. Het verschil in Europa is groot, in landen als Griekenland, Bulgarije of Portugal wordt er zelden gekozen voor een crematie, koplopers op het gebied van crematie zijn de landen Zweden, Denemarken, Nederland, Verenigd koninkrijk en Finland. Er is geen sprake meer van een Europese cultuur, de verschillen in de Europese landen zijn hiervoor te groot geworden. Eeuwenlang hebben mensen pelgrimstochten gemaakt naar de begraafplaatsen van heiligen en op veel plaatsen zijn er nog steeds bijzondere culturele tradities op gewone begraafplaatsen zoals de Veertigste dag, de Zielenzaterdag, Allerzielen of zelfs een dag van vreugde bij het graf met Pasen. Door de verschuiving van begraven naar cremeren veranderen deze gewoontes, Allerzielen is in Nederland een dag om te herdenken en dit wordt ook steeds vaker gedaan bij een columbarium of een urnenmuur. In landen waar het geloof een grote rol wordt er bijna altijd gekozen voor een begrafenis, maar het is meer dan het geloof wat een rol speelt, het is een cultuur van respect voor de overledenen.

In het Weekend van de Begraafplaatsen kunnen we door het bezoeken van een van de begraafplaatsen in ieder geval een afweging maken in wat we belangrijk vinden vanuit onze culturele tradities. Op de meeste begraafplaatsen in Nederland zijn er tijdens het laatste weekend in mei rondleidingen en verschillende activiteiten.